Kadastro Nedir, Türleri Nelerdir? Ne İşe Yarar?

Devlet tarafından herhangi bir taşınmaz mülkün değerinin ve sınırlarının belirlenmesine kadastro denir. Özellikle gayrimenkul sahiplerini oldukça ilgilendiren kadastro nedir ve türleri nelerdir gibi soruların cevaplarını detaylı olarak sizler için bu yazımızda açıkladık.

Kadastro Nedir?

Bir ülkedeki bütün taşınmaz mülkiyetler için geçerli bir işlem olup bir taşınmazın sınırları, değeri ve hukuki durumunun devlet tarafından tespit edilip kayıt altına alınması işlemine kadastro denir. Bu işlem taşınmazların sistematik olarak numaralandırılıp harita üzerinde belirtilmesi suretiyle gerçekleşir. Taşınmazlar zorunlu olarak sisteme kaydedilerek bu şekilde kendisine özel bir numara alır.

Kadastro Çeşitleri Nelerdir?

Yapılacak işlemlere göre kadastro çeşitlerini mali, hukuki ve geometrik olarak üçe ayırabiliriz.

• Mali Kadastro: Taşınmazın değerini belirleme işlemidir.
• Geometrik Kadastro: Ölçümler yapılarak taşınmazın konumunu ve sınırlarını belirleme işlemidir.
• Hukuki Kadastro: Gayrimenkul sahibinin taşınmaz üzerindeki haklarını belirleme işlemidir.

Kadastro Ne İşe Yarar? 

Kadastro işleminin en önemli amacı taşınmazların kayıt edilerek kontrol altına alınmasıdır. Bu işlem sayesinde kayıt altına alınmamış tapusuz taşınmazlar tapulu hale getirilir. Taşınmazın sahibi belirlenerek ileride ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların ve uyumsuzlukların önüne geçilmiş olur. Taşınmaz ile ilgili yapılacak herhangi bir değişiklik sistemde güncellenerek yaşanabilecek sorunların daha kolay çözümlenmesi sağlanır.

Belli dönemlerde ödenmesi gereken emlak vergisi için taşınmazın değeri önem teşkil eder. Kadastro işlemi ile taşınmazın değeri belirleneceği için ödenmesi gereken vergi de buna göre hesaplanır.

Gayrimenkul sahibinin mülkiyeti üzerindeki haklarını bilmesi oldukça önemlidir. Hem çevresindeki taşınmaz sahiplerini hem de kendisini ilgilendiren kadastro işlemi yapılarak, arsa boyutunu ve sınırlarını belirleyeceği için plan üzerindeki mülkiyet durumu açıklığa kavuşturulmuş olur. Bu işlemler aynı zamanda kırsal kalkınma ve imar planlanması için de temel oluşturmaktadır.

Peki Tapu Sorgulama İşlemi Nasıl Yapılır?

Öncelikle online bir şekilde tapu sorgulaması yapabilmeniz için E-Devlet şifreniz olması gerekmektedir. Bunun için PTT’den alacağınız şifre ile E-Devlet’e giriş sağlayabilirsiniz. Şifreniz belirlendikten sonra Tapu Kadastro Müdürlüğü’ne “turkiye.gov.tr” sitesinden ulaşarak TC kimlik numaranız sayesinde sorgulamanızı yapabilirsiniz. E-Devlet aracılığıyla yapacağınız bu işlem sayesinde vergi borcu gibi bilgilerinizi de kolaylıkla öğrenebilirsiniz.

Diğer bir yöntem olarak ise Tapu ve Kadastro Müdürlüğüne ait TKGM Parsel Sorgulama uygulamasını kullanarak da tapu ile ilgili bazı bilgilere ulaşabilmeniz mümkündür. Bu uygulama ile birlikte ada, parsel, tapu alanı gibi bilgilere erişebilirsiniz.

Kadastronun Tarihi

Tarihi milattan önce beş binli yıllara kadar giden kadastro, Mısır ve Babil uygarlıklarında kullanılmıştır. Yine Eski Yunan ve Roma dönemlerinde de geometrik çizimlerden çok düzyazı ile oluşturulan çalışmalar bu alanın ilk örneklerindendir. Kadastronun ortaya çıkışı tam olarak bilinmemekle birlikte, Fransız kökenli olduğu görüşü ağır basmaktadır. 

Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi gibi gelişmelerin sonucunda 17. yüzyıl Avrupası’nda vergi adaletinin sağlanması amacıyla kadastro çalışmaları başlamıştır. Bu çalışmalar sonucu edinilen bilgilerin 19. yüzyılda özel mülkiyetin önem kazanmasıyla beraber kontrollü ve sistemli bir şekilde kayıt altına alınması şart olmuştur. Mülkiyete olan ilginin artmasıyla beraber kadastro uygulamaları önem kazanmıştır ve İngiltere hariç bütün Avrupa ülkelerinde en az bir kere uygulanmıştır.

Kadastro çalışmaları, mali boyutunun yanı sıra hukuki boyutuyla da öne çıkmaya başlamıştır. Yine 20. yüzyılda tüm dünyayı etkileyen savaşların yaratmış olduğu yıkım, kadastroya olan ihtiyacı artırmıştır. Savaş sonrası dünyayı yeniden dizayn etme ve kayıt altına alma süreci başlatılmıştır, ayrıca yeni toprakların sınırlarının tespit edilmesi de bu işlemi gerekli kılmıştır. Bütün bu bilgilerin ışığında söylenebilir ki, kadastro sadece toplumsal bir olgu değil aynı zamanda siyasi olguları da barındırmakla birlikte değişen toplum özelliklerine ve dünya gereksinimlerine göre şekillenip gelişmektedir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda Kadastro

Kadastro çalışmalarının Sultan 2. Abdülhamid Han dönemine dayandığı söylenilmektedir ancak tımar olarak adlandırılan, belli bir vergi dilimindeki arazinin kayıt altına alınarak sistemli olarak takip edilmesini esas alıp, vergilerin düzenli olarak toplanmasını amaçlayan tahrir defterleri, yazılı kadastro uygulamalarına dair ilk örnek olarak gösterilebilir. 20. yüzyılda ise bu yazılı uygulamalar yerini geometrik şekil ve rakamsal ifadelere bırakmıştır.

Kadastro Parseli Nedir?

Kadastro parseli 3194 sayılı imar kanununda “Kadastro yapıldığı zaman kadastro adaları içinde bulunan mülkiyeti tescilli parsel” olarak tanımlanmaktadır ancak biz daha basit bir tanımla tapu kütüğünde kendine yer edinmiş, parsel numarası ve sahibi belli olan bir arazi parçası, kadastro parselidir diyebiliriz. Bu parseller yolları, sosyal tesisleri ve kültürel alanları belirlenmemiş ve bu alanlar için herhangi bir pay ayrılmamış olan ham parsellerdir, yani kadastro parseli ham haldeki taşınmazı tanımlar. İmar planı ve imar uygulamaları sonrasında kadastro parselleri yerini imar parsellerine bırakır.

Kadastro Çapı Nedir?

İmar çapı, imar yönetmeliklerine ve planlarına uygun olacak şekilde inşaatı planlanan bir yapının boyutları, yüksekliği, konumu, yol ve komşulara mesafesi gibi özelliklerini içeren belgeye verilen isimdir, bu bilgiler ışığında inşaatın düzenleme alanı belirlenir bu alan için imar planı numaralandırılması yapılır. Kadastro çapı ise ise yalnızca inşaat yapılabilir alanları değil, tüm parselin ölçüm bilgilerini içeren belgeye verilen isimdir. Kadastro çapında imar alanı dışındaki parçalar aynı parsel üzerinde işaretlenir ve bunun için ayrı bir çap düzenlenmesi yapılmaz. Kadastro çapı belediyeler tarafından hazırlanır ve verilir.

Kadastro nedir sorusunun dışında da emlak sektörüne ve kuruluşumuza dair bilgilere Emlaksat Blog‘dan ulaşabilirsiniz!