İrtifak Hakkı ve İntifa Hakkı Nedir? Farkları Nelerdir?

İrtifak Hakkı ve İntifa Hakkı Nedir? Kullanım hakkı olarak da bilinen irtifak hakkı, bir taşınmaz sahibinin sahip olduğu hakların sınırlandırılıp, taşınmazın bir başkası tarafından kullanılmasına ya da bir başkası tarafından yararlanılmasına izin verilmesine olanak sağlayan haktır. İrtifak hakkı bedelli ya da bedelsiz olarak verilebilir. İrtifak hakkı verilmesi için tapu müdürlüğüne gidilmesi ve hak tapu kütüğüne tescil edilmesi gerekmektedir. İrtifak hakkı tanınan kişi tarafından aktif bir şekilde kullanılıyorsa bu olumlu, taşınmaz sahibinin kullanımını engelleyecek şekilde kullanılıyorsa bu olumsuz irtifak sayılır. Manzara kapatmama hakkı olumsuz irtifak hakkına örnek gösterilebilir. 

İrtifak Hakkı Çeşitleri Nelerdir?

Taşınmaz sahibine ait hakları sınırlayarak, bir başkasına taşınmazdan yararlanma hakkı tanıyan irtifak hakkı farklı türlere ayrılır. Bu türler: 

• İntifa hakkı
• Oturma hakkı
• Üst hakkı 
• Kaynak hakkı
• Geçit irtifak hakkı şeklindedir.

Üst hakkı taşınmaz üzerine inşaat yapılmasına olanak verir, kaynak hakkı ise taşınmaza ait kaynaklardan yararlanılmasına olanak sağlar. Geçit hakkı sahipleri taşınmaz üzerinden geçme hakkına sahiptir. Oturma hakkı taşınmaza ait bir bölümde oturma ve yaşama hakkı verir. 

İrtifak Hakkı Nasıl Kurulur?

İrtifak hakkının tapu kütüğüne tescil edilerek kurulur. Suyolu-akak- irtifakının yasal olarak gerçekleşebilmesi  için suyolu-akak- irtifakı sözleşmesinin yasada öngörülen şekilde yazılı olarak yapılmış olması gerekir. İrtifak hakkının kazanılması ve tescilinde, aksi öngörülmüş olmadığı sürece, taşınmaz mülkiyetine dair hükümler uygulanır.  Mülkiyeti zamanaşımı yoluyla elde edilebilecek taşınmazlarda  irtifak hakkının zamanaşımı yoluyla kazanılması mümkündür. 

İrtifak hakkının doğmasına ilişkin sözleşmenin geçerli olması için, resmi şekilde düzenlenmesi zorunludur. İrtifak haklarını yararlanma yetkisinin kapsamı açısından tam yararlanma, sınırlı yararlanma, yararlanma yetkisinin tarzı açısından ise olumlu irtifaklar – topraktan elde edilen bir ürünün alınması-olumsuz irtifaklar-manzara kapatmama- ve son olarak da hak sahibinin tayini açısından da kişisel irtifak veya eşyaya bağlı irtifak olarak ayrımlar bulunmaktadır. Resmi irtifak hakkı sözleşmesi düzenlerken irtifak hakkının kapsamını da açıkça belirlemelemek gereklidir.

İntifa Hakkı Nedir?

İntifa hakkı, kanunlar tarafından güvence altına alınmış malikin sahip olduğu kullanma hakkıdır. Sözleşmede aksi hükümler bulunmadığı sürece veya hak sahibinin şahsi kullanımı belirtilmediği takdirde başkasına devredilebilir. Medeni kanunlarca düzenlenen esaslara göre hüküm verilir. İntifa hakkı, tüzel kişilerde 100 yıllık sürenin bitmesi ile gerçek kişilerde ise ölüm ile son bulur. İntifa hakkı, sahibine verilen mallarandan yararlanma, onları kullanma ve zilyetliğinde tutma hakkını ifade eder. İntifa hakkı, kişiye malı istediği gibi kullanma yetkisi vermekte. Sözleşmede belirtilen süreç boyunca bu haklardan yararlanılabilir. Aynı zamanda intifa hakkı, mala bakım yükümlülüğü, koruma yükümlülüğü, sigorta yükümlülüğü, vergi ödeme yükümlülüğü, masraf ve vergiler gibi pek çok sorumluluğu da beraberinde getiriyor.

İntifa Hakkı Nasıl Kaldırılır?

Tapuda intifa hakkı, tapu kütüğüne tescil edilerek kurulur. İntifa hakkının kazanımınıyla tescilinde ise, medeni kanunca aksi bir durum bulunmuyor ise genel mülkiyet hükümleri uygulanır. Böylece sözleşme veya mahkeme kararı ile intifa hakkı kazanılabilir. Mal sahibinin ölmesi, tapu sicilindeki intifa hakkının ortadan kalkması anlamına gelmez. Bu hakkı kaldırmak için de yine yapı müdürlüğüne başvuru yapılması ve tapuya küçük bir miktar ödeme yapılması şarttır. 

İntifa Hakkı Masrafı Nedir?

İntifa hakkı için tapuda bir harç miktarı ödenmesi gerekir. Bu bedel taşınmaz üzerinde intifa hakkı tesisi ve diğer devir üzerinden alınır. Malın bedeli üzerinden devir alındığı durumlar  için binde 20 oranında harç ödenmesi beklenir. Aynı zamanda kayıt masrafının üçte ikisi oranında harç ödenmesi gerekir. Yani, belirlenmiş standart bir harç ücretinden ziyade malın gerçek değeri ile doğru orantılı olarak belli bir harç miktarı çıkmakta. 

İntifa Hakkı ile İrtifa Hakkı Farkları?

İntifa hakkı ile irtifa hakkı sıkça karıştırılır. Bu iki hak arasında ki farklar şu şekildedir: 

• İrtifak kanunen belirtilen kişileri taşınması kullanma zorunluluğu getirir ittifak ise mal sahibinin rızasına bağlı olarak tam kullanma imkanı verir.
• İntifa hakkı hem kullanma hem de yararlanma imkanı sağlarken irtifak hakkı yalnızca ihtiyaca bağlı olarak yararlanma imkanı sağlar.
• İntifa hakkı, tüzel kişilere ortak kullanım amacıyla ömür boyu tahsis edilen bir haktır, kişiye yararlanma hakkını tanıyan hak ise irtifak hakkıdır.
• İntifa hakkında gayrimenkul mal sahibine aittir ancak yararlanma hakkı ve bundan kazanılan gelir intifa hakkını elinde bulunduran kişiye aittir. İrtifak hakkında gayrimenkul yine mal sahibine aittir fakat hakka sahip şahsın yararlanma durumu sınırlıdır.

Bu ve bu gibi blog yazıları için Emlaksat Blog’u ziyaret edebilirsiniz.